KNW Najaarscongres 2024 zette gedragsverandering centraal: Duurzaam Doen! Want we verzamelen steeds meer kennis, ervaring en instrumentarium om te weten wat nodig is voor de transities in de sector. Maar hoe realiseren we daadwerkelijke gedragsverandering? Terugblik op het KNW Najaarscongres ism Vewin en de Unie van Waterschappen.

KNW NAJAARSCONGRES 2024

Duurzaam Doen! - Hoe verandert gedrag bij jezelf en de ander?
vrijdag 22 november 2024 | 10:00-17:00 | De Metaalkathedraal, Utrecht

Wat kan de watersector leren van gedragswetenschappers?

Gedragsverandering bij transities vereist een andere 'mindset' om het niet alleen te willen en te kunnen, maar het ook daadwerkelijk te doen. Keynote spreker Reint-Jan Renes (HvA) deelde praktische kennis en inzichten vanuit de psychologie voor duurzame gedragsverandering. Hoe verandert gedrag bij jezelf en bij de ander? In interactieve deelsessies gingen we hiermee vervolgens zelf aan de slag olv dagvoorzitters Giulietta Stap en Sergio Bulte (Jong KNW).

- - -
PROGRAMMA en downloads
- download presentaties -> zie hieronder; meer downloads volgen binnenkort
- zie ook het Fotoverslag
- download pdf-programma en zie ook de uitgebreide toelichting hieronder

- - -
♦ KEYNOTE 1: Kunnen veranderen of willen veranderen, dat is de vraag - door Riksta Zwart  (voorzitter KNW en directeur WBG)

♦ KEYNOTE 2: De mens als missing link - over de psychologie van duurzame gedragsverandering - door Reint Jan Renes (HvA)
Volgens het IPCC kunnen we met gedragsverandering 40 tot 70% van de schadelijke uitstoot van broeikasgassen tegengaan. En ruim driekwart van de samenleving maakt zich zorgen over klimaatverandering. Toch lukt het niet om masseel in beweging te komen - hoe komt dat? Gedragswetenschapper Reint Jan Renes neemt ons in zijn keynote mee in de psychologie van ons eigen gedrag.

- - -
♦ PRIJSUITREIKING:
- MBO-prijs 2024 - prijsuitreiking en winnaars
- BSc en MSc Scriptieprijs 2024 - prijsuitreiking en winnaars

- - -
♦ WERKSESSIE 1: Doelgroepen - drijfveren en waarden
Deze interactieve sessie gaat over de manier waarop verschillende groepen in Nederland aankijken tegen duurzaamheid. Niet iedereen is voor en  niet iedereen is tegen, maar we kunnen wel (bijna) iedereen meekrijgen. Als we maar rekening houden met ieders drijfveren en waarden. In deze sessie zal Gerard vd Werf (Motivaction) de verschillende groepen beschrijven en ingaan op de manier waarop we het beste gedragsinterventies kunnen uitvoeren bij elk van die groepen.

♦ WERKSESSIE 2: Impact meesterschap - jouw vaardigheden om impact te maken
Wat heb je nodig om impact te maken? De meeste mensen denken aan inhoudelijke vakkennis, of vaardigheden als overtuigingskracht en netwerken. Wist je dat er in 23 impact-vaardigheden zijn? Die vaardigheden zijn omschreven in het raamwerk van de Inner Development Goals. In deze workshop ga je aan de slag met jouw impactprofiel en leer je jouw impact-meesterschap verder te ontwikkelen. Een speelse workshop olv Titus Mars (IDG Hub Overheidsmedewerkers) waarin impact-vaardigheden en positieve psychologie elkaar ontmoeten.

♦ WERKSESSIE 3: Transitie naar programmatische samenwerking
Interactieve sessie over de samenwerkingsorganisatie achter de transitie, en houding en gedrag bij programmatische samenwerking. Aan de hand van een casus vanuit de energietransitie, over samenwerking en geïnstitutionaliseerd gedrag vanuit programmatisch werken, met als essentie: het combineren van lange termijn programmatische inkoop met een focus op houding en gedrag van zowel OG en ON, met het bouwteam als middel. Werksessie met Tjerk Michielse (BdB Energie & Water) over de ervaringen bij een netbeheerder, met tips en adviezen voor ons eigen werk.

♦ WERKSESSIE 4: Omgaan met weerstand - reactance, skepticisme, inertia
Gedragsverandering is onlosmakelijk verbonden met weerstand. Elke verandering roept immers weerstand op. Maar waar komt die weerstand vandaan? En belangrijker nog, hoe ga je met die weerstand om? In deze interactieve werksessie neemt Kes Nieuwpoort (gedragsteam Hoogheemraadschap van Delfland) ons mee in de psychologie achter weerstand en hoe je deze kunt verminderen.

♦ WERKSESSIE 5: Gedragsverandering voor stimuleren van waterbesparing
Vitens en Waterbedrijf Groningen staan voor dezelfde uitdaging: de drinkwatervraag verlagen. Beide bedrijven onderzoeken welke gedragsveranderingstechnieken en interventies werken om het waterverbruik van de drinkwaterconsument te beïnvloeden. Na deze sessie: ken je het belang van gedragsverandering bij waterbesparing, weet je hoe deze mogelijk te bewerkstelligen is, weet je hoe je zelf een experiment kan opzetten en ervan kan leren, en ken je de resultaten van de experimenten. Werksessie met Susan van Dijk (Vitens), en Maria Wierenga en Sara Leijendekker (Waterbedrijf Groningen).

- - -
♦ WERKSESSIE 6: Duurzaamheidscultuur in organisaties - motor voor verandering
De transformatie naar meer duurzame impact stagneert bij veel organisaties ondanks geformuleerde doelen. De bedrijfscultuur - 'zo doen we dat nu eenmaal' - is vaak een onderbelicht aspect in transformaties. Terwijl juist deze onderstroom, de cultuur, een sleutel kan zijn om samen nieuwe manieren van doen uit te vinden. Arcadis deed onderzoek bij drie waterschappen naar de duurzaamheidscultuur. In deze interactieve sessie delen Floor Boerwinkel, Sara Vellinga en Henke Ponse (Arcadis) de ervaringen uit die cultuurmetingen. Ook zetten we zelf een 'onderwaterbril' op om de onderstroom in organisaties in beeld te krijgen, en te ontdekken hoe je de duurzaamheidscultuur in jouw organisatie kunt inzetten als motor voor verandering.

♦ WERKSESSIE 7: Help, mijn waterexpert gaat met pensioen! - kennisontwikkeling en borging
Op het KNW Voorjaarscongres hebben we waardevolle ideeën verzameld om de vergrijzing en de uitstroom van kennis in de watersector aan te pakken. De deelnemers dachten mee over drie belangrijke thema's: kennis verzamelen, kennis borgen en kennis overdragen. Nu is het moment aangebroken om deze inzichten om te zetten in actie, en dat vraagt om gedragsverandering van ons allemaal. We gaan aan de slag met concrete praktijkvoorbeelden, en leren we van de do’s en dont’s van bestaande initiatieven. Waarom zelf het wiel opnieuw uitvinden, als we al zo veel kunnen leren van wat er al is? Samen zorgen we ervoor dat de watersector klaar is voor de toekomst! Sessie met Gabrielle Knufman, Bonny Everaars en Bram Ooms (Stichting Wateropleidingen).

♦ WERKSESSIE 8: Met welk Verhaal breng je collega's in beweging? - let op je taal!
De stip op de duurzame horizon is duidelijk, maar met welk verhaal breng je vervolgens je collega’s in beweging? Ontdek het traject dat het strategisch programmateam Circulaire Economie van Waternet hiervoor heeft doorlopen. En neem de eerste stappen in het opstellen van jouw eigen verhaal. Werksessie met Christine van Oortmerssen (Waternet).

♦ WERKSESSIE 9: Wat vraagt de wateropgave? - andere benadering als een projectmatige aanpak leidt tot verdeeldheid
Het watersysteem in Nederland staat onder druk door het veranderende klimaat. De vraag naar grondwater voor natuur, landbouw en drinkwater stijgt. Wij ervaren dat de huidige projectmatige aanpak steeds meer leidt tot verdeeldheid. Wat kunnen we daar aan doen in de projecten en in de manier van werken? In deze werksessie met Rik Bulsink en Kars Witman (Tauw) gaan we dat gezamenlijk uitzoeken.

♦ WERKSESSIE 10: Strategieën voor klimaatcommunicatie
Anne-Marie Pronk is een ervaren campagnestrateeg, gespecialiseerd in klimaatcommunicatie en -psychologie. Ze deelt strategieën om duurzaam gedrag te stimuleren en belicht hoe inzichten over defensiemechanismen, klimaatstilte en schuldgevoelens vaak worden genegeerd. Politici en professionals behandelen burgers nog vaak als consumenten, terwijl kennis over twijfelzaai-tactieken en effectieve gedragsverandering ontbreekt. Ze pleit voor een bredere toepassing van klimaatpsychologische inzichten, en roept op om nieuwe strategieën te verkennen voor ambitieuzer klimaatbeleid. Met welke strategie werk jij? Sessie met Anne-Marie Pronk (campagnestrateeg Klimaatzuster, projectleider communicatie ARK Rewilding Nederland)

- - -
WAAROM DIT THEMA voor Najaarscongres 2024?

We leven in een dynamische tijd van transities en crises. We lopen tegen grenzen en uitdagingen aan - op gebied van de landbouw en voedsel, mobiliteit, klimaat, grondstoffen, digitalisering en AI - en er vinden disruptieve kantelingen plaats. Mensen en organisaties veranderen, passen zich aan. Waarom gaat 'veranderen' soms zo moeilijk, maar lukt het op andere momenten juist wel? Dit speelt niet alleen in ieders persoonlijke leven, maar ook in je werk als waterprofessional. Hoe zorgen we ervoor dat de samenleving toekomstbestendig wordt in de brede context van water, en hoe krijgen we daarin alle betrokkenen mee?

Wat kan de Watersector leren van Gedragswetenschappers? - Tijdens het KNW Najaarscongres 2024 buigen we ons met een keur aan gedragsdeskundigen over de (gedrags)veranderingen die nodig zijn, en hoe we daar meer grip op kunnen krijgen. "We verzamelen steeds meer kennis, ervaring en instrumentarium om te weten wat nodig is voor verandering, maar toch lukt het maar beperkt om vervolgens te doen wat nodig is. Kennis over en werken aan gedrag- en cultuurverandering - bij onszelf en in de sector - is noodzakelijk voor echte verduurzaming."

KNW Najaarscongres 2024 ism Vewin en de Unie van Waterschappen, op vrijdag 22 november 2024 in De Metaalkathedraal in Utrecht.