De 73e Vakantiecursus bracht velen bijeen in Delft voor het Nieuwjaarscongres van de NL Watersector. Na twee jaar stilte vanwege corona werden we gelukkig weer bijgepraat over wetenschappelijke ontwikkelingen en veelbelovende onderzoeken. We hoorden gedreven ingenieurs, afstudeerders en promovendi. 'Het is zaak nóg beter te begrijpen wat er gebeurt, om gericht te zoeken naar oplossingen voor een circulaire en klimaat neutrale toekomst.'

VC73: Klaar voor nog meer rampen?

vrijdag 13 januari 2023 | 10:00-18:00 uur, ontvangst vanaf 9:30 uur | Faculteit Civiele Techniek, TU Delft

Terugblik door Eilard Jacobs

'Vakantiecursus bepaald geen ramp'

De titel van de nieuwjaarlijkse start van de watersector, de -alweer 73ste- Vakantiecursus op de TU-Delft was: “Klaar voor nog meer rampen?” Maar die bleven gelukkig uit, misschien op een gewiste presentatie na. Wel werden we, na twee jaar coronastilte, eindelijk weer bijgepraat over wetenschappelijke ontwikkelingen in het vakgebied.

Voor veel bezoekers van de vakantiecursus biedt alleen al het schuiven in de best krappe collegebankjes een déjà vu gevoel. Maar ook nu weer was de blik vooral gericht op de toekomst, op veelbelovende onderzoeken. De rampen van de congrestitel hebben op ingenieurs trouwens vooral het effect dat ze nog nijverder naar oplossingen zoeken. Maar graag wel pas nadat we begrijpen wat er is gebeurd. De integratie van vakgebieden binnen de faculteit werd weerspiegeld in het programma, waar presentaties uit de afvalwater-, oppervlaktewater- en drinkwater invalshoek elkaar afwisselden. En het blijkt dat we veel van elkaar kunnen leren.

Een techniek uit de drinkwaterbereiding, die in verschillende presentaties werd belicht, was ijzerverwijdering zonder zuurstof met electro-coagulatie. Doris van Halem (TU-Delft) liet de zaal even zien waarom ze recent hoogleraar was geworden door in een straf tempo wat chemie te laten passeren, voor wie zich met het vak bezighoudt misschien gesneden koek, maar dat gold niet voor alle aanwezigen. Maar er kan veel, zeker in theorie. Als dit toepasbaar is geworden op praktijkschaal kan er een substantiële vermindering van reststromen komen en zijn minder hulpstoffen nodig bij de drinkwaterbereiding. De energierekening wordt wél hoger. Erik Kraaijeveld (TU-Delft) presenteerde een praktijkproef in Ghana op zonne-energie, daar ligt dan wellicht de oplossing. De afvalwaterzuivering maakt al vele decennia gebruik van de biologie. Maar ook bij drinkwaterzuivering is dat het geval, in zandfilters. Door te begrijpen hoe dat proces werkt zijn verbeteringen mogelijk zodat niet alleen de bovenste laag het werk doet. Daardoor kan een zandfilter efficiënter worden.

Ook in de afvalwatertechnologie zijn natuurlijk nog steeds stappen te maken. Matthijs Oosterhuis (TU-Delft) liet zien hoe zeefgoed van de RWZI tot grondstof kan worden gemaakt door er vetzuren (en biogas) uit te halen. Door die dan weer te doseren in de RWZI kan bijvoorbeeld de stikstofverwijdering verbeterd worden.

Monitoring in rioolwater - Een beetje terugkijken was toch ook wel leerzaam. Gert-Jan Medema (KWR, TU-Delft) blikte terug op de razendsnelle ontwikkeling van monitoring van Covid-19 in rioolwater. Op zich is monitoren van virussen in rioolwater nou ook weer niet zo nieuw. In 1940 werd het in New York al gedaan om polio te traceren. Maar de techniek om het virus te detecteren is nu wel snel geëvolueerd en vind steeds meer wereldwijde toepassing. Zeker nu we niet meer bij ziekteverschijnselen met zijn allen naar de teststraat hoeven, biedt deze monitoring houvast.

Neerslag en overstromingen voorspellen - De enige ramp die belicht werd, was de overstroming van het Geuldal in 2021. Remko Uilenhoet (TU-Delft) ging in op het voorspellen van neerslag. Al is het de vraag of dat in dit geval veel geholpen had, zo bleek uit een andere presentatie van Angela Klein (TU-Delft). Voor het meten van neerslag dienen zich wel steeds meer nieuwe mogelijkheden aan. De traditionele regenmeter hoeft het allang niet meer alleen te doen. Buienradar heeft tegenwoordig iedereen bij zich en satellietbeelden zijn ook steeds beter toepasbaar. Met persoonlijke weerstations wordt crowd sourcing een serieuze toevoeging en ook de straalverbindingen tussen de duizenden zenders van mobiele netwerken, kunnen – zeker in landen zonder goed meetnetwerk- informatie leveren. Neemt niet weg dat het omzetten van deze data naar accurate neerslaghoeveelheden nog helemaal niet zo eenvoudig is. Achteraf neerslagdata verzamelen lukt in ieder geval steeds beter en korte termijnvoorspellingen worden ook mogelijk. Voor de langere termijn blijven we aangewezen op de weermodellen.

En zijn we nu klaar voor de toekomst? - Arjen van Nieuwenhuizen (Witteveen en Bos) schetste te bewandelen wegen naar een circulaire en klimaat neutrale waterketen. Helemaal zal dat misschien nooit gaan lukken, maar is nog veel mogelijk. Een grote uitdaging is meer circulair bouwen. Met name voor beton moet er nog een goede oplossing komen. En als het gaat om klimaatneutraal dan is er nog een grote stap te maken in het terugdringen van de emissie van broeikasgassen uit de zuiveringsprocessen. Er zijn wel technieken mogelijk. Door fysisch-chemische processen met weinig toegevoegde chemicaliën kan zuivering zonder oxidatie plaatsvinden. Daardoor worden meer grondstoffen en minder emissies geproduceerd. De proeffabriek in Wilp is een eerste stap. Ook bij drinkwaterzuivering is verdere reductie van reststoffen en emissies mogelijk. De keerzijde is dat het energiegebruik dan stijgt, dat is nog wel even een dingetje.

Maar misschien wel het belangrijkste voor een duurzame ontwikkeling van de watersector waren de afstudeerders en promovendi van de TU-Delft, die in een aantal presentaties hun gedrevenheid toonden. Zij zijn degenen die de sector in beweging gaan houden op weg naar een circulaire en klimaat neutrale toekomst.

Terugblik door Eilard Jacobs

- - -
PROGRAMMA & SPREKERS - VC73 Vakantiecursus 2023

- - -
Informatie
VC73 Vakantiecursus 2023